متافیزیک و فلسفه علم

آیا می دانید تفکر مکانیکی چه خصلت و مشخصه ای دارد؟ این نوع تفکر با تفکر غیر مکانیکی چه تفاوتی دارد؟اجازه دهید برای روشن شدن نوع تفکر مکانیکی به یک مثال متوسل شویم: مثال پیچ صدا در ضبط صوت های قدیمی را در نظر بگیرید و نوع مقابل تفکر مکانیکی پیچ ضبط صوتهای جدید مثال همان هایی که در خوردوها نصب می شوند و احیانا وسایل جدیدتری که اصلا چیزی بنام پیچ ندارند. خصلت پیچ صوت در ضبط صوتهای قدیمی این بود که هرجایی که قرار داشت مشخصاْ میزان صدا را تعیین می کرد و دوم اینکه این پیچ فقط و فقط بین صفر تا ۱۰۰ بود. حالا این پیچ ها را با پیچ های ضبط های جدید مقایسه کنید، در ضبط های جدید، پیچ هر جایی که باشد به محض روشن شدن ضبط تا هرقدر بخواهد می پیچد تنها مقدار آن زیاد یا کم می شود. هرچند قبول داریم که میزان صدایی که ضبط صوت درمی آورد محدودیت دارد اما نکته ای که من می خواهم به آن اشاره کنم انعطاف پذیر آن است.مثال دیگر؛ آدم هایی را در نظر بگیرید که خط مشی آنها را میزان دارایی شان تعیین می کند. این افراد کسانی هستند که احیانا دربرخورد با آدمهایی با شان بالاتر یا اصلا به آنها راه نمی دهند یا آنقدر خودشان را کوچک می کنند که در تراز آن آقا قرار بگیرند. این نوع طرز فکر مکانیکی است چون در نزد او، او در یک موقعیت اجتماعی و مالی مشخصی است و تنها می تواند بین الف تا ب قرار داشته باشد. حالا کسی را در نظر بگیرید که با چنین موقعیت متوسط الحالی بزرگ منشانه با دیگران برخورد می کند همه را دوست دارد تا وقتی که به او بی احترامی نکنند، به همه عشق می روزد تا وقتی که شائبه حماقت را دامن نزند. او همواره مواظب رفتار خود است. یعنی برای چنین کسی موقعیت ها تعیین کننده نیستند بلکه رفتارها تعیین کننده هستند. اجازه بدهید م متافیزیک و فلسفه علم...ادامه مطلب

مقاله بنده با عنوان «وجود و آگاهی در پژوهش های منطقی هوسرل» در شماره یکم از سال ۴۹ (تیرماه ۱۴۰۰) در نشریه فلسفه دانشگاه تهران به چاپ رسید. از دوستان عزیزی که علاقمند به موضوع آگاهی و وجود در پدیدارشناسی هوسرل هستند درخواست می کنم بنده را از نظریات سازنده خود محروم نکنند. برای دیدن مقاله اینجا را کلیک کنید.چکیدهاین مقاله تلاش ‌می‌کند ضمن ارائۀ نگرش محتوامحور از نظریۀ حیثِ التفاتی و طرح نظریۀ ‌ایده‌آلیتۀ معنا، نظریۀ دلالت و ارجاع هوسرل را بررسی و از این طریق نسبت وجود و آگاهی را ذیل مقولۀ «عینیت»، در پژوهش‌های منطقی واکاوی کند؛ چراکه نسبت وجود و آگاهی را باید در نقطۀ تلاقی نظریۀ حیث‌ التفاتی‌ و عینیت جست. این نقطۀ تلاقی در مناط صدق عینیتِ معنا قابل طرح است که به‌عنوان نتیجۀ فیصله‌بخش نظریۀ دلالت و ارجاع هوسرل عمل می‌کند؛ به همین دلیل، این نوشته پس از ارائۀ نقد هوسرل از نظریۀ علِّی حیث التفاتی برنتانو، نوعی خوانش قیدی از نظریۀ حیث التفاتی مطرح می‌کند که نظریۀ خاص حیث التفاتی هوسرل در پژوهش‌های منطقی است. مطابق این نظریه، همواره سوژه از منظر خود به اُبژه التفات می‌کند و این همان منظر قایم به تلقی سوژه خوانده می‌شود که مشخصۀ ذاتی و حقیقی حیث التفاتی است. سپس نشان خواهیم داد که نظریۀ ‌ایده‌آلیتۀ معنا، از نتایج ساختار سه‌گانۀ حیث التفاتی هوسرل و نگرش محتوامحور حیث التفاتی است. برخلاف ادعای این نظریه که خصیصۀ حقیقی و ذاتی حیث التفاتی جنبۀ پدیدارشناسانۀ آن است، نظریۀ ارجاع و دلالت متناظر با آن، نمی‌تواند شرط عینیت معنا را برآورده کند؛ بنابراین، نظریۀ حیث التفاتی مبتنی بر نگرش محتوامحورِ نابسنده است. + نوشته شده در جمعه هشتم مرداد ۱۴۰۰ ساع متافیزیک و فلسفه علم...ادامه مطلب

در این مقاله خلاصه‌ای از کتاب روش شناسی ملاصدرا نوشته احد فرامرز قراملکی که توسط بنیاد حکمت اسلامی صدرا در سال ۱۳۸۸ به چاپ رسیده است را می آورم به این امید که بتواند مورد استفاده قرار بگیرد. ****اولین نظریه روش‌شناسی‌ ملاصدرا، روش‌شناسی‌ التقاطی است که در آن فلسفه ملاصدرا را آمیزه‌ای التقاطی از آرای گذشتگان می‌‌‌‌داند و مدعی گرته‌برداری این فیلسوف از نظریات و عقاید فیلسوفان و متکلمان بوده و هیچ نظر اشرافی نداشته و سعی کرده است تا صرفاً به جمع‌آوری نظریات ایشان بپردازد. ابطال این نظر با کمی مطالعه در فلسفه ملاصدرا و نظریات بدیع او در اصالت وجود، وحدت شخصی وجود و حرکت جوهری و سایر مباحث بدیع وی به‌خودی‌خود روشن و واضح است.از جمله نظریات روش‌شناسی‌ ملاصدرا نظریه ابن‌سینای اشراقی است که بین شارحان ملاصدرا مانند آیت‌الله مصباح یزدی و آیت‌الله سید محمد خامنه‌ای و دیگر شارحان ملاصدرا به کررات مطرح شده است. ایشان ضمن تایید استفاده از منابع بسیار نزد ملاصدرا بیشتر به شفاء و اشارات بوعلی از یک سو و حکمه الاشراق و هیاکل الانور شیخ اشراق توجه نشان می‌دهند. برخی تنها می‌‌‌‌گویند ملاصدرا آمیزه‌ای از آرای این دو فیلسوف را بدون طرح و برنامه اخذ کرده است و برخی می‌‌‌گویند نسبت این دو به هم مانند پوسته و هسته است که در هر مبحث فلسفی ملاصدرا دلایل و مباحث مشایی را مطرح و با دیدگاه‌های اشراقی به آن عمق بخشیده و آن را با تفاسیر اشراقی همراه کرده است.اعتراضی که به نظریه‌ی ابن‌سینا‌ی اشراقی وارد آنست که بر اساس چه ملاکی می‌‌‌توان ملاصدرا را ابن‌سینا‌ی اشراقی نامید؟ آیا او یکی از دو مکتب را اصل قرار داده و دیگری را سازگار با اولی شرح و تفسیر می‌‌کند؟ در آن صورت چگونه دو مکتب برهانی متافیزیک و فلسفه علم...ادامه مطلب

همانطورکه می‌دانیم کانت استدلال کرد قوانین نیوتنی صرفاً قوانین ذهنی و استنتاج قیاسی از تصورات نیستند. بلکه، عینیت این قوانین به دلیل کلیت و ضرورت آنهاست، این قوانین کلیت دارند چون درباره هر رویداد ف متافیزیک و فلسفه علم...ادامه مطلب

باز هم این مثنوی تاخیر شد. با اینکه تمایل دارم مطالبی که به نظرم ممکن است مورد استفاده خوانندگان وبلاگ باشد سر وقت در این وبلاگ قرار دهم، ولی مشکلات این فرصت و مجال را از بنده دریغ می دارد. از خوانند متافیزیک و فلسفه علم...ادامه مطلب

اگر بخواهیم برای علم النفس مبانی علمی ایجاد کنیم نیازمندیم از روش و اسلوب منطقی و فلسفی مبادی آن را بوجود آوریم. در سنت فلاسفه اسلامی اکثر فیلسوفان برای هر علمی دوگونه مبادی در نظر گرفته اند: مبادی ت متافیزیک و فلسفه علم...ادامه مطلب

دفتر قم مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران نشست علمی مابعدالطبیعه از دیدگاه فارابی، همراه با معرفی کتاب مابعدالطبیعه از دیدگاه فارابی و ابن سینا برگزار می‌شود.این نشست با حضور لیلا کیان خواه عضو هیئت علم متافیزیک و فلسفه علم...ادامه مطلب

پدیدارشناسی، مطالعه تجربه آگاهانه بشر از منظر سوژه است. طی چند دهه گذشته، مورد توجه بسیاری از فیلسوفان تحلیلی و دانشمندان علوم شناختی قرار گرفته است. پدیدارشناسی در درجه اول واکنشی به رویکردهای سنتی ب متافیزیک و فلسفه علم...ادامه مطلب

دریای معرفت نام کتابی است از نصرالله پورجوادی که در سال ۱۳۹۴ توسط انتشارت هرمس به چاپ رسیده است. این کتاب به بررسی معرفت از نگاه عارفان از بایزید بسطامی تا نجم دایه می پردازد. شاید در نظر اول معرفت مو متافیزیک و فلسفه علم...ادامه مطلب

فرصتی پیش آمد تا با دکتر نعمت اله فاضلی استاد پژوهشگاه علوم انسانی همسخن شدم. انسانی دقیق بود. سوالم را مطرح کردم، کمی مکث کرد و مقدار فرصت برای اندیشیدن برایش پیش آمد، و بعد به سوالم جواب داد. مشکل ع متافیزیک و فلسفه علم...ادامه مطلب